Việt Nam đang đẩy mạnh nỗ lực thu hút đầu tư lớn vào năng lượng xanh, mở ra cơ hội đáng kể cho các doanh nghiệp trong nước và quốc tế trong bối cảnh nhu cầu điện tăng vọt.

Thị Vải LNG cảng tại tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu. — Hình ảnh TTXVN/VNS

HÀ NỘI — Trong bối cảnh biến đổi khí hậu tiếp tục đặt ra thách thức toàn cầu và các quốc gia đang thực hiện các cam kết phát thải ròng bằng không, Việt Nam đang thực hiện các bước quyết định để đa dạng hóa các nguồn năng lượng sạch, tăng cường an ninh năng lượng và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Những nỗ lực này không chỉ bao gồm quá trình chuyển đổi năng lượng và phát triển năng lượng tái tạo và năng lượng khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) mà còn mở rộng sang các công cụ kinh tế như thị trường carbon và thu hút các khoản đầu tư lớn của doanh nghiệp.

Tại COP26, Việt Nam cam kết đạt mức phát thải ròng bằng không vào năm 2050 - một cam kết nhấn mạnh quyết tâm của Việt Nam trong việc đóng góp vào chương trình nghị sự khí hậu toàn cầu.

Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu Tăng Thế Cường cho biết mục tiêu này sẽ được thực hiện chủ yếu thông qua quá trình chuyển đổi năng lượng mạnh mẽ trong nước và giảm khí nhà kính, được hỗ trợ bởi sự hợp tác và tài trợ quốc tế.

Một trong những cơ chế quan trọng hỗ trợ quá trình chuyển đổi này là sự phát triển của thị trường carbon. Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã đặt nền tảng pháp lý cho giao dịch carbon, yêu cầu các tổ chức phát thải khí nhà kính đo lường và giao dịch tín chỉ carbon.

Tiếp đó, Nghị định số 06/2022/NĐ-CP hướng dẫn thêm về tổ chức và hoạt động của thị trường carbn. Vào tháng 1, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt một kế hoạch thiết lập và phát triển thị trường carbon trong nước, với các hoạt động thí điểm bắt đầu từ năm nay và dự kiến thực hiện đầy đủ sau năm 2028.

"Trong khi thị trường carbon tuân thủ của Việt Nam vẫn đang được xây dựng, các doanh nghiệp trong nước đã tham gia vào thị trường carbon tự nguyện từ giữa những năm 2000 thông qua các cơ chế như Cơ chế phát triển sạch (CDM) từ năm 2006, Tiêu chuẩn vàng và Tiêu chuẩn Carbon đã được xác minh (VCS) từ năm 2008 và Cơ chế tín dụng chung (JCM) với Nhật Bản từ năm 2013", ông Cường nói thêm.

LNG: trụ cột quan trọng

Bên cạnh năng lượng tái tạo, Việt Nam đang đẩy nhanh phát triển năng lượng LNG như một nguồn năng lượng chuyển tiếp quan trọng trên con đường giảm phát thải.

Phó Tổng Giám đốc PV GAS Nguyễn Phúc Tuệ cho biết, theo Quy hoạch phát triển điện VIII, Việt Nam đặt mục tiêu xây dựng 23 dự án điện khí vào năm 2030, trong đó có 13 dự án sử dụng LNG nhập khẩu, với tổng công suất khoảng 22.400MW và nhu cầu cao điểm đạt 15 triệu tấn/năm

Nhà máy điện gió Bạc Liêu tại tỉnh Bạc Liêu. — Hình ảnh TTXVN/VNS

Tuy nhiên, ông Tuệ thừa nhận sự chậm trễ trong việc thực hiện dự án, lưu ý rằng nhu cầu LNG thực tế vào năm 2030 có thể chỉ đạt 3–4 triệu tấn mỗi năm.

Trong bối cảnh đó, quyết định của Chính phủ về việc cắt giảm biểu thuế nhập khẩu LNG từ 5% xuống 2% theo Nghị định số 73/2025/NĐ-CP được xem là một động thái tích cực, tạo điều kiện tiếp cận các nguồn LNG từ các nước không tham gia FTA. "Việc cắt giảm này sẽ cho phép PV GAS đa dạng hóa danh mục cung cấp LNG của mình, tối ưu hóa chi phí cho các nhà máy điện LNG và người tiêu dùng công nghiệp - cuối cùng mang lại lợi ích cho người dùng cuối", ông Tuệ nhấn mạnh.

PV GAS đang đồng thời phát triển cơ sở hạ tầng quan trọng bao gồm cảng LNG Thị Vải, một tổ máy lưu trữ và tái khí hóa nổi (FSRU) và các trung tâm LNG trên khắp khu vực miền Trung và phía Bắc. Công ty cũng đã ký các thỏa thuận khung với các nhà cung cấp LNG lớn toàn cầu như Shell, Total, Petronas, Sumitomo, PetroChina và các đối tác Mỹ. Năm 2024, PV GAS đã cung cấp LNG tái khí cho EVN với giá thấp hơn 15% so với mức trung bình của thị trường toàn cầu.

Đầu tư vào năng lượng tái tạo và LNG

Việt Nam cũng đang tăng cường nỗ lực thu hút đầu tư quy mô lớn vào năng lượng sạch. Vingroup, một trong những tập đoàn tư nhân hàng đầu của đất nước, gần đây đã đề xuất đầu tư 30 tỷ USD từ năm 2025 đến năm 2030 để phát triển 25.500MW năng lượng tái tạo và 5.000MW điện LNG. Dự kiến sẽ có thêm 27.000MW trong giai đoạn 2031–2035.

Ông Trần Anh Thái, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần ATS, nhấn mạnh sự cần thiết phải có khung chính sách rõ ràng, dài hạn và ổn định, lưu ý rằng các khoản đầu tư vào lĩnh vực năng lượng rất tốn kém, tốn thời gian và chậm thu hồi vốn. Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của lực lượng lao động chuyên biệt, tài chính đầy đủ và lựa chọn công nghệ phù hợp.

Thái chỉ ra Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) là một tiêu chuẩn, nơi một dự án năng lượng mặt trời 2GW gần đây đã bắt đầu hoạt động với mức giá thấp kỷ lục chỉ 0,0132 USD/kWh. Vấn đề này trở nên cấp bách hơn trong dự thảo Chiến lược phát triển điện quốc gia đến năm 2030.

Theo kịch bản cơ sở, Việt Nam sẽ cần đầu tư khoảng 136,3 tỷ USD từ năm 2026-2030 - tương đương 27,3 tỷ USD mỗi năm. Trong các kịch bản tăng trưởng cao hơn, nhu cầu đầu tư hàng năm có thể tăng lên 36,5 tỷ USD hoặc thậm chí 40,7 tỷ USD. Để đạt được các mục tiêu phát triển năng lượng đầy tham vọng đồng thời hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, Việt Nam không có lựa chọn nào khác ngoài việc đa dạng hóa các nguồn năng lượng sạch - từ năng lượng mặt trời và gió đến LNG và sinh khối. Để đạt được điều này sẽ đòi hỏi một loạt các chính sách phối hợp, từ khuyến khích tài chính và ổn định quy định đến phát triển cơ sở hạ tầng và cơ chế thị trường carbon.

Ông Tuệ kết luận: "Hoàn thiện một cơ chế mạch lạc để tiếp nhận LNG để phục vụ sản xuất điện là rất quan trọng. Nó sẽ giúp mở khóa các dự án điện LNG, bổ sung điện 'xanh' có giá trị vào lưới điện, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, hỗ trợ chuyển đổi năng lượng và thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam vào năm 2050."