Các nhà kinh tế và chuyên gia thương mại kêu gọi một hệ thống quản lý rủi ro thương mại cấp quốc gia để giúp chính phủ và doanh nghiệp đối phó với sự hỗn loạn kinh tế.
Business Beat
.jpg)
Container tại Khu liên hợp cảng Cái Mép-Thị Vải ở phía nam tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu. — TTXVN/VNS Photo Hồng Đạt
Biên soạn: Hoàng Anh
HÀ NỘI – Theo các nhà kinh tế và chuyên gia thương mại, việc chính phủ Mỹ đình chỉ 90 ngày thuế quan mới không chỉ là cơ hội xuất khẩu, mà còn là phép thử tư duy chiến lược và khả năng phục hồi kinh tế.
Nguyễn Quang Huy, Giám đốc điều hành Phòng Tài chính – Ngân hàng tại Đại học Nguyễn Trãi, mô tả giai đoạn này là "tạm dừng có giá trị" – thời điểm quan trọng để Việt Nam không chỉ thúc đẩy xuất khẩu mà còn khẳng định vị thế của mình trong chuỗi giá trị toàn cầu. Thành công, ông nói, sẽ không phụ thuộc vào chi phí lao động thấp, mà phụ thuộc vào khả năng quản lý rủi ro và thể hiện năng lực chiến lược của đất nước.
Ông Huy nói rằng sự chậm trễ báo hiệu sự thay đổi trong chính sách thương mại của Mỹ theo hướng ủng hộ các đối tác có trách nhiệm. Đối với Việt Nam, đây là cơ hội để hội nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu bằng cách tăng cường lòng tin, tinh chỉnh chính sách và định vị mình như một mắt xích đáng tin cậy.
Việt Nam có thể tận dụng thế mạnh của mình trong lĩnh vực dệt may, điện tử, đồ nội thất và nông thủy sản trong khoảng thời gian ngắn này. Việc hoãn lại cũng có thể thúc đẩy đầu tư trực tiếp nước ngoài từ các công ty di dời hoạt động khỏi các thị trường có gánh nặng thuế quan hoặc rủi ro địa chính trị. Trong khi đó, tái cấu trúc chuỗi cung ứng trong nước để giảm sự phụ thuộc vào một số thị trường đầu vào quan trọng sẽ rất quan trọng đối với khả năng phục hồi lâu dài.
Chủ tịch Tập đoàn Phúc Sinh Phan Minh Thông cho biết thêm, các doanh nghiệp trong nước cần hỗ trợ chính sách mạnh mẽ hơn để cạnh tranh bình đẳng với các doanh nghiệp xuất khẩu. Ông chỉ ra sự mất cân bằng trong tài chính, với các nhà xuất khẩu tiếp cận các khoản vay bằng đô la với lãi suất 1% trong khi các nhà sản xuất trong nước trả lãi suất 9-10% cho các khoản vay đồng. Ông nói, bình đẳng khả năng tiếp cận vốn sẽ mở ra tiềm năng sản xuất địa phương.
Thông cũng đề xuất các chính sách kích cầu tiêu dùng và quảng bá thương hiệu nội địa. Chất lượng sản phẩm cao, ông lập luận, là điều cần thiết để giành được người tiêu dùng Việt Nam và bảo vệ chống lại hàng nhập khẩu chất lượng thấp có thể tràn ngập thị trường khi thuế quan giảm.
Ông cũng kêu gọi Chính phủ thành lập một sàn giao dịch hàng hóa tiêu chuẩn quốc tế, nằm ở vị trí lý tưởng tại một trung tâm tài chính trong tương lai. Một nền tảng như vậy, dựa trên thế mạnh xuất khẩu của Việt Nam, có thể giảm sự phụ thuộc vào bất kỳ thị trường đơn lẻ nào và tăng cường dòng chảy thương mại toàn cầu.
Các nhà kinh tế và chuyên gia thương mại đã cảnh báo rằng Việt Nam trước đây đã bị gắn cờ là điểm đến của hàng hóa được dán nhãn sai để tránh thuế quan. Với việc giám sát thương mại toàn cầu được thắt chặt, tài liệu xuất xứ và tính minh bạch tuân thủ là điều cần thiết để duy trì khả năng tiếp cận các thị trường có giá trị cao như Mỹ và EU.
Trong khi đó, các lĩnh vực xuất khẩu chủ lực của Việt Nam vẫn phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu, đặc biệt là từ các thị trường châu Á. Điều này làm suy yếu khả năng cạnh tranh khi giá đầu vào tăng hoặc chuỗi cung ứng bị gián đoạn. Đa dạng hóa nguồn cung và xây dựng các vùng nguyên liệu trong nước sẽ là chìa khóa.
Họ kêu gọi một hệ thống quản lý rủi ro thương mại cấp quốc gia để giúp Chính phủ và doanh nghiệp đối phó với sự hỗn loạn kinh tế. Hệ thống này nên bao gồm lập kế hoạch kịch bản, các công cụ cảnh báo sớm cho các rủi ro địa chính trị và tài chính, và các cơ chế phòng thủ thương mại hiện đại.
Doanh nghiệp kêu gọi hỗ trợ mạnh mẽ hơn: Tổng cục Thống kê
Một cuộc khảo sát gần đây của Tổng cục Thống kê (GSO) đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh, cho thấy hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam tiếp tục gặp khó khăn về thị trường cung và đầu ra.
Về mặt sản lượng, nhu cầu thị trường thấp và cạnh tranh mạnh mẽ từ các sản phẩm trong nước được xác định là hai trở ngại lớn nhất đối với hoạt động sản xuất kinh doanh, lần lượt được 53,9% và 43,4% các công ty được khảo sát trích dẫn. Những con số này vẫn tương đối ổn định trong các quý gần đây, với 51,9% và 42,1% trong quý 3 năm 2024 và 51,9% và 44,3% trong quý 4 năm 2024.
Trong lĩnh vực xây dựng, 50,7% doanh nghiệp báo cáo gặp khó khăn, tăng 6 điểm phần trăm so với quý 4 năm 2024 và 5,7 điểm so với quý 3. Điều này phản ánh các vấn đề đang diễn ra, chưa được giải quyết từ lâu đã gây khó khăn cho lĩnh vực này.
Đối với các yếu tố đầu vào, chi phí nguyên liệu thô, nhiên liệu, lưu trữ và dịch vụ tăng cao vẫn là mối quan tâm cấp bách nhất, được 25,7% doanh nghiệp trích dẫn. Tiếp cận vốn là thách thức lớn thứ hai, với 17,6% các công ty cho rằng khó khăn, trong khi 17,1% chỉ ra lãi suất cao. Trong khi đó, 18,6% các công ty sản xuất phải đối mặt với tình trạng thiếu nguyên liệu thô, tăng 0,9 điểm phần trăm so với quý trước.
Về thủ tục hành chính, 14% doanh nghiệp cho biết các quy định phức tạp và chồng chéo, bao gồm quy trình cấp phép và đấu thầu, đang cản trở hoạt động của họ. Về năng lực nội bộ, 6,6% doanh nghiệp thừa nhận họ bị kìm hãm bởi thiết bị hoặc công nghệ lạc hậu. Giống như các vấn đề liên quan đến đầu ra, những thách thức đầu vào này không phải là mới, nhưng đã tồn tại trong nhiều năm.
Để giảm bớt áp lực chi phí đầu vào, khuyến nghị hàng đầu từ các doanh nghiệp là giảm lãi suất, với 40,5% số người được hỏi ủng hộ biện pháp này. 31,2% khác kêu gọi điều chỉnh thuế, phí và đóng góp ngân sách nhà nước. Trong khi đó, 17,8% đề xuất giảm chi phí thuê đất cho hoạt động sản xuất kinh doanh.
Đối với đầu vào sản xuất, 24% các doanh nghiệp kêu gọi Chính phủ đảm bảo nguồn cung nguyên liệu ổn định, trong khi 30,5% khuyến nghị đưa ra các chính sách bình ổn giá. Để cải thiện khả năng tiếp cận vốn, 26,1% doanh nghiệp kêu gọi hợp lý hóa các điều kiện và thủ tục vay và 25% đề nghị rút ngắn và đơn giản hóa thủ tục hành chính.
Đối với thị trường đầu ra, 26,2% doanh nghiệp kêu gọi Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương tiếp tục thực hiện các biện pháp kích cầu trong nước. Ngoài ra, 19,3% hy vọng sẽ tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng và sản xuất toàn cầu, trong khi 18,9% kêu gọi các nỗ lực thúc đẩy thương mại mạnh mẽ hơn và hỗ trợ trong việc xác định và mở rộng sang các thị trường mới.
Các khuyến nghị kinh doanh đề xuất một số ưu tiên cấp bách cho hành động của Chính phủ. Các hoạt động này bao gồm thúc đẩy tiêu dùng và phát triển thị trường nội địa, thúc đẩy xuất khẩu và tối đa hóa tiềm năng của các thị trường hiện có đồng thời đa dạng hóa sang các thị trường mới, giảm nhanh các thủ tục hành chính và chi phí tuân thủ, tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án đầu tư và hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và đổi mới sáng tạo.
